DAFTAR ISI

DAFTAR ISI
HALAMAN JUDUL .........................................................................................i
HALAMAN PENGESAHAN ...........................................................................ii
HALAMAN PERNYATAAN ...........................................................................iii
KATA PENGANTAR .......................................................................................iv
ABSTRAK .........................................................................................................v
ABSTRACT ........................................................................................................vi
DAFTAR ISI ......................................................................................................vii
DAFTAR GAMBAR .........................................................................................x
DAFTAR TABEL..............................................................................................xiii
DAFTAR SINGKATAN DAN LAMBANG ...................................................xiv
BAB I. PENDAHULUAN
1.1. Latar Belakang .............................................................................................1
1.2. Rumusan Masalah ........................................................................................1
1.3. Maksud dan Tujuan . ....................................................................................2
1.4. Batasan Masalah...........................................................................................2
1.5. Lokasi dan Waktu Penelitian .......................................................................3
BAB II. TINJAUAN PUSTAKA
2.1. Tatanan Tektonik Pulau Jawa ......................................................................4
2.2. Geologi Regional Jawa Barat .......................................................................7
2.2.1. Fisiografi ............................................................................................7
2.2.2. Struktur Geologi .................................................................................8
2.3. Geologi Daerah Penelitian. ..........................................................................10
2.3.1. Stratigrafi ...........................................................................................11
2.4. Sistem Panasbumi. .......................................................................................14
2.4.1. Komponen Sistem Panas Bumi. .........................................................15
2.4.2. Alterasi Hidrotermal ..........................................................................18
2.5. Penelitian Terdahulu ....................................................................................19
vii
2.5.1. Manifestasi. ........................................................................................19
2.5.2. Komponen Sistem Panas Bumi. .........................................................21
BAB III. DASAR TEORI
3.1. Metode Magnetotelurik ................................................................................22
3.2. Sumber Magnetotelurik................................................................................23
3.3. Persamaan Maxwell .....................................................................................24
3.3.1. Skin Depth ..........................................................................................28
3.3.2. Impedansi dan Tahanan Jenis Semu ..................................................29
3.3.3. Impedansi medium 1D dan 2D ..........................................................30
3.4. Inversi Pemodelan ........................................................................................34
3.5. Koherensi Sinyal ..........................................................................................35
3.6. Proses Robust ...............................................................................................35
3.7. Resistivitas Batuan .......................................................................................35
BAB IV. METODOLOGI PENELITIAN
4.1 Desain Survei Penelitian ..............................................................................37
4.2. Diagram Alir Penelitian ...............................................................................37
4.3. Pengolahan Data Magnetotelurik .................................................................38
4.3.1. Proses Robust ...................................................................................38
4.3.2. Analisis Time Series .........................................................................40
4.3.3. Seleksi XPR .....................................................................................44
4.4. Penampang 1D dan 2D.................................................................................45
BAB V. HASIL DAN PEMBAHASAN
5.1. Hasil Akuisisi Data ......................................................................................48
5.2. Hasil Analisis Kualitas Data MT .................................................................48
5.3. Analisis Penampang Variasi Nilai Tahanan Jenis 1D ..................................49
5.4. Analisis Penampang Variasi Nilai Tahanan Jenis 2D ..................................54
5.5. Model Konseptual Sistem Panasbumi..........................................................59
viii
BAB VI. KESIMPULAN DAN SARAN
6.1. Kesimpulan ..................................................................................................62
6.2. Saran.............................................................................................................62
DAFTAR PUSTAKA ........................................................................................
LAMPIRAN A ...................................................................................................
ix
DAFTAR GAMBAR
Gambar 1.1. Peta Lokasi Daerah Penelitian
3
Gambar 2.1. Tatanan tektonik Indonesia (Simandjuntak dan Barber, 1996)
4
Gambar 2.2. Peta gunungapi di Pulau Jawa (Soeriaatmadja, 1994)
5
Gambar 2.3. Peta potensi panas bumi pulau Jawa (Setiadji, 2010)
6
Gambar 2.4. Fisiografis Jawa Barat (Bemmelen, 1949)
7
Gambar 2.5. Kelurusan Struktur Dominan Pulau Jawa (Mardtojojo dan
9
Pulunggono, 1994)
Gambar 2.6. Peta Geologi Penelitian (Modifikasi Peta Geologi Lembar
10
Arjawinangun oleh Djuri,1995 dan Peta Geologi Lembar
Cirebon oleh Silitonga, 1996)
Gambar 2.7. Stratigrafi Daerah Penelitian (Modifikasi Djuri,1995)
13
Gambar 2.8. Model konseptual young igneous system (Goff and Janik, 2000) 15
Gambar 2.9. Model konseptual sistem panasbumi hidrotermal
18
(Unsworth, 2008)
Gambar 2.10. Model konseptual panasbumi dengan reservoir isothermal
19
pada suhu 250°C-300°C dan zona alterasi (Cumming, 2009).
Gambar 3.1. Sumber Magnetotelurik (a) Sumber Frekuensi Tinggi
23
(Lightning Discharge); (b) Sumber Frekuensi Rendah
(Solar wind) (Chapman, and Ferarro, 1931).
Gambar 3.2. Ilustrasi hubungan skin depth dengan frekuensi
29
(Unsworth, 2014)
Gambar 3.3. Konsep pengukuran mode TE dan TM (Teklesenbet, 2012)
32
Gambar 3.4. Pseudosection dengan menggunakan Mode TE dan TM
33
(Unsworth, 2008)
Gambar 3.5. Rentang harga resistivitas berbagai batuan dan material
36
(modifikasidari Palacky, 1987).
Gambar 4.1. Desain Survei Daerah Penelitian (Modifikasi Peta Geologi
37
Lembar Arjawinangun oleh Djuri,1995 dan Peta Geologi
Lembar Cirebon oleh Silitonga, 1996)
Gambar 4.2. Diagram Alir Metode Penelitian
x
38
Gambar 4.3. Tampilan proses robust pada software SSMT2000
39
Gambar 4.4. Analisis Time Series pada titik KN21 menggunakan software
41
Synchro Time Series View. (a) data TS3; (b) data TS4; (c)
data TS5; Kotak merah : menandakan sinyal yang koheren.
Gambar 4.5. Grafik analisis waktu TS3, TS4, dan TS5 pada titik KN21.
42
Kotak abu-abu: rentang waktu yang dianggap sebagai noise.
Gambar 4.6. Grafik Apparent Resistivity Magnitude dan Apparent
42
Resistivity Phase titik KN21 Analisis Time Series. (a)
data awal; (b) data yang telah dilakukan analisis Time
Series.
Gambar 4.7. Grafik Koherensi berbanding Frekuensi titik KN21 Analisis
43
Time series. (a) grafik koherensi data awal dengan nilai
60,85%; (b) grafik koherensi setelah dilakukan analisis Time
Series dengan nilai 63,71%.
Gambar 4.8. Grafik tahanan jenis semu dan fase tahanan jenis semu pada
44
titik KN21 seleksi XPR. (a) Analisis Time Series (b) Seleksi
XPR.
Gambar 4.9. Grafik koherensi berbanding frekuensi titik KN21 seleksi
45
XPR.(a)Analisis Time Series dengan nilai 63,71% (b)
Seleksi XPR dengan nilai 79,8%.
Gambar 4.10. Proses sounding titik KN21 pada software WinGLink.
46
(a) kurva Rho Apparent berbanding Periode; (b) kurva
Fase berbanding Periode; (c) kurva Kedalaman
berbanding Rho Apparent dengan garis ungu (Occam
model inversion) 45 lapisan, dan garis hijau (Manual
model inversion) 8 lapisan.
Gambar 4.11. Penampang Inversi 2D.
49
Gambar 5.1. Hasil Inversi 1D titik KN01
50
Gambar 5.2. Hasil Inversi 1D titik KN21
51
Gambar 5.3. Hasil Inversi 1D titik KN09
52
Gambar 5.4. Hasil Inversi 1D titik KN16
53
Gambar 5.5. Penampang 2D Lintasan 1
55
xi
Gambar 5.6. Penampang 2D Lintasan 2
56
Gambar 5.7. Model Konseptual Sistem Panasbumi Lintasan 1
57
Gambar 5.8. Model Konseptual Sistem Panasbumi Lintasan 2
57
xii
DAFTAR TABEL
Tabel 5.1. Hasil Analisis Kualitas Data MT
49
Tabel 5.2. Hasil inversi 1D titik KN01
50
Tabel 5.3. Hasil inversi 1D titik KN21
51
Tabel 5.4. Hasil inversi 1D titik KN09
52
Tabel 5.5. Hasil inversi 1D titik KN16
53
xiii
DAFTAR SINGKATAN DAN LAMBANG
Singkatan
Nama
Pemakaian Pertama Kali
MT
Magnetotelurik
1
EM
Elektromagnetik
1
XPR
Crosspower
41
⃗
𝐵
Fluks Magnet (W/m2)
24
𝐸⃗
Medan Listrik (V/m)
22
⃗
𝐻
Medan Magnet (A/m)
22
⃗
𝐷
Perpindahan Listrik (C/m2)
24
𝐽
Rapat Arus (A/m2)
22
q
Densitas Muatan Listrik
24
𝜇
Permeabilitas Magnet (H/m)
25
𝜀
Permitivitas Listrik (F/m)
25
𝜎
Konduktivitas (S/m)
22
𝜌
Tahanan Jenis (Ω.m)
25
𝜔
Frekuensi Sudut (rad/s)
26
𝛿
Skin depth (m)
28
f
Frekuensi (Hz)
28
Z
Impedansi (A/m)
29
𝜑
Fase (°)
30
𝜓
Koherensi
35
Lambang
xiv