Lks VULKANISME Nama : ........................................................... Kelas : XI IPA - ...... SMA ISLAM PB.SOEDIRMAN CIJANTUNG JAKARTA 2016 Proses Terbentuknya Muka Bumi Keberagaman bentuk muka bumi disebabkan oleh kekuatan besar yang bekerja pada bumi. Kekuatan itu disebut tenaga geologi. Tenaga geologi pada dasarnya dibedakan atas dua macam, yaitu tenaga endogen dan tenaga eksogen. Tenaga endogen ialah tenaga yang berasal dari dalam bumi. Tenaga endogen mempunyai sifat membangun. Tenaga endogen dibedakan menjadi tektonisme, vulkanisme dan seisme. Tenaga eksogen ialah tenaga yang berasal dari luar permukaan bumi. Tenaga ini mempunyai sifat merusak permukaan bumi. Vulkanisme Tuliskan pengertian vulkanisme : ................................................................................................................................. ................................................................................................................................ 1. Tulis dan jelaskan keterangan angka yang terdapat di gambar di atas : 1. ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... 2. ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... 3. ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... 4. ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... 5. ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... 6. ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... 7. ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... 8. ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... LKS SABUGA / 2016 2 9. ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... 10. ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... 2. Jelaskan dengan singkat proses terjadinya gunung meletus ................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................ .............................................................................................................................. 3. Jenis-jenis erupsi magma : A. Berdasarkan lubang tempat erupsi, ada dua jenis erupsi magma. 1. ................................................................................................................ ................................................................................................................ 2. ................................................................................................................ ................................................................................................................ B. Berdasarkan proses keluarnya magma, ada dua jenis erupsi magma : 1. ................................................................................................................ ................................................................................................................ 2. ................................................................................................................ ............................................................................................................... 3. ............................................................................................................... ................................................................................................................ 4. Sebut dan jelaskan ciri bentuk-bentuk gunung api ; 1. ................................................................................................................. ................................................................................................................. Contoh gunung api : ............................................................................... LKS SABUGA / 2016 3 2. ................................................................................................................. ................................................................................................................ Contoh gunung api : .............................................................................. 3. ................................................................................................................. ................................................................................................................. Contoh gunung api : ............................................................................... 4. Tuliskan ciri dari tipe gunung api No Tipe gunung api 1 Tipe hawaii 2 Tipe stromboli 3 Tipe merapi 4 Tipe pelee 5 Tipe vulcano 6 Tipe st.vincent 7 Tipe perret Letak dapur magma Tekanan gas Jenis magma 5. Tuliskan tindakan apa saja yg harus diakukan pd saat sedang terjadi gunung meletus : 1. ................................................................................................................... 2. ................................................................................................................... 3. ................................................................................................................... 4. ................................................................................................................... 6. A. Tuliskan pengaruh positif vulkanisme bagi kehidupan 1) ................................................................................................................... 2) ................................................................................................................... 3) ................................................................................................................... 4) ................................................................................................................... LKS SABUGA / 2016 4 B. Tuliskan pengaruh negatif vulkanisme bagi kehidupan 1) ................................................................................................................... 2) ................................................................................................................... 3) ................................................................................................................... 4) ................................................................................................................... PARAF GURU LKS SABUGA / 2016 NILAI 5 Gambar 1.7 Kawah Gunung Tangkubanperahu, Jawa Barat Sumber: Dokumen Penulis Proses vulkanisme menghasilkan berbagai bentuk muka bumi antara lain: (1) kawah, lubang berbentuk mangkuk di puncak gunung api (2) kaldera, hasil letusan gunung api yang berbentuk seperti kawah tetapi berukuran jauh lebih besar. Karena besar, pada sebuah kaldera dapat terbentuk danau, emisi gas, mata air panas, dan gunung api corong kecil (3) berbagai bentuk gunung api. Intrusi magma menghasilkan bentukan-bentukan berikut. (1) Retas (sill), magma yang membeku di antara dua lapisan batuan yang ada di dalam bumi berupa batuan beku. (2) Lakolit, bentuk cembung ke atas tetapi datar di bawah akibat magma yang menekan ke atas di antara dua lapisan batuan sedimen. (3) Gang atau korok, bentukan tipis dan panjang memotong lapisan litosfer secara vertikal atau miring yang berasal dari magma yang membeku ketika berusaha menerobos batuan sedimen. (4) Batholit, magma yang membeku jauh di dalam bumi. (1) Jika tempat keluarnya magma di permukaan bumi mengikuti patahan atau retakan yang memanjang, erupsi itu disebut erupsi linear. (2) Jika tempat keluarnya magma di permukaan bumi memusat pada sebuah titik, erupsi itu disebut erupsi sentral. C. , Berdasarkan proses keluarnya magma ada tiga jenis erupsi magma. (1) Erupsi eksplosif, letusan sangat kuat akibat tekanan gas magma dan menyemburkan bahanbahan vulkanik yang padat dan cair (2) Erupsi efusif, letusan gunung api, mengeluarkan lava (3) Erupsi campuran, letusan yang terjadi selang-seling antara eksplosif dan efusif. Menurut bentuknya, ada beberapa jenis gunung api. (1) Gunung api perisai, bentuknya seperti perisai, lerengnya sangat landai, terbentuk karena erupsi efusif magma cair dan encer yang mengalir dan membeku secara lambat yang bentuknya seperti perisai (2) Gunung api maar, bentuknya seperti trapesium, terbentuk karena erupsi eksplosif yang tidak terlalu kuat dengan letusan hanya sekali sehingga terbentuklah lubang besar (kawah/maar) (3) Gunung api strato, bentuknya seperti kerucut dan berlapis, terbentuk karena erupsi efusif dan eksplosif dengan beberapa kali letusan yang kuat. LKS SABUGA / 2016 6 Penyebaran Pegunungan dan Gunung Api Secara garis besar, terdapat dua rangkaian pegunungan. (1) Sirkum Mediteran, berawal dari Pegunungan Atlas, Yura, Alpen (Eropa), Kaukasus, Himalaya (Asia), tenggelam dan muncul sebagai pulau-pulau di Kep. Andaman, tenggelam dan muncul sebagai Pegunungan Bukit Barisan, pegunungan di Pulau Jawa, Bali, NTB, NTT, dan berakhir di Kep. Maluku. (2) Sirkum Pasifik, rangkaian pegunungan yang berawal dari Pegunungan Cordileras De Los Andes (Amerika Selatan), Rocky, Sierra Madre (Amerika Utara), tenggelam dan muncul sebagai pegunungan di Kep. Jepang, tenggelam dan muncul sebagai pegunungan di Kep. Filipina, tenggelam dan muncul sebagai pegunungan di Pulau Sulawesi, dan berakhir di Kep. Maluku. LKS SABUGA / 2016 7